Produkty spożywcze są bardzo trudne w przewozie. Restrykcyjne normy dotyczące takich transportów i zróżnicowanie samych produktów jeszcze bardziej utrudniają organizację i realizację wszystkich zadań. Ewentualne uszkodzenia mogą powodować nie tylko straty materialne, ale też zagrożenie dla przyszłych konsumentów. W przypadku transportu żywności kluczową rolę odgrywa czas.
Część produktów spożywczych ma ograniczoną przydatność do spożycia, więc dowiezienie ich na miejsce w terminie to konieczność. Tutaj zastosowanie ma przede wszystkim koncepcja just-in-time, czyli dokładnie na czas. Towary muszą być odebrane i dostarczone w ściśle określonym terminie, bo to gwarantuje ich odpowiedni stan i ciągłość całego łańcucha sprzedaży.
Pojazdy do transportu żywności
Wyróżniamy dwa typy pojazdów przeznaczonych do przewożenia żywności. Są nimi pojazdy chłodnicze i grzewcze, przy czym chłodnicze dzielimy jeszcze na 3 rodzaje:
- izotermy – samochody bez własnego systemu chłodzenia, ale z izolowanymi ścianami;
- chłodnie – samochody z izolowanymi ścianami i dachami oraz mechanicznymi systemami chłodzenia (agregatami sprężarkowymi) pozwalającymi obniżyć temperaturę nawet do -20 stopni Celsjusza;
- lodownie – samochody z izolowanymi dachami i ścianami oraz systemami chłodzenia innymi niż agregaty, np. na skroplone gazy.
Wymogi dla pojazdów transportujących żywność
Każdy pojazd wykorzystywany do przewozu żywności musi być zatwierdzony przez Państwowy Inspektorat Sanitarny, a w przypadku przewozów mięsa lub produktów pochodzenia zwierzęcego dodatkowo konieczne jest zarejestrowanie tego pojazdu w Głównym Inspektoracie Weterynaryjnym. Do transportu żywności można wykorzystywać tylko sprawne pojazdy wyczyszczone po każdym przewozie. W przypadku chłodni konieczny jest jeszcze system, który monitoruje i zapisuje temperaturę w przestrzeni ładunkowej. Przy transporcie nietrwałych produktów konieczne jest utrzymanie wskazanej temperatury przez cały czas i jednocześnie zachowanie tzw. łańcucha chłodniczego.
Jeśli pojazd ma przewozić produkty spożywcze pochodzenia roślinnego, np. sypkie (mąka, kasza), to konieczna jest ochrona tych produktów przed zanieczyszczeniami. Ponadto każdy samochód przeznaczony do przewozu żywności musi być odpowiednio oznakowany, przy czym wymaga się oznakowania dobrze widocznego i nieścieralnego.
Każdy kierowca przewożący żywność jest zobowiązany do posiadania aktualnej książeczki do celów sanitarno-epidemiologicznych, a przewożone produkty muszą być zarejestrowane przez powiatowego lekarza weterynarii.
Odpowiedzialność za nieprawidłowy transport żywności
Za prawidłowy transport odpowiedzialny jest przewoźnik podejmujący się przewozu towarów. Jednak za dostarczenie konsumentom produktów o dobrej jakości odpowiada producent. Ta zawiłość powoduje, że już na etapie podejmowania zlecenia należy dokładnie określić warunki, w jakich towary mają być przewożone oraz procedury, jakie trzeba wdrożyć w sytuacji nieoczekiwanego postoju lub wypadku. Warunki transportu muszą być spełnione nie tylko w transportującym pojeździe, ale też w przestrzeni, w jakiej towar jest ładowany i rozładowywany.
Sposób transportowania produktów spożywczych i warunki transportu są określone w kilku dokumentach. Nadrzędnym dokumentem jest ustawa o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia z 11.05.2001 roku oraz wydane do niej rozporządzenia, m.in. rozporządzenie w sprawie wymagań sanitarnych dotyczących środków transportu żywności, substancji pomagających w przetwarzaniu, dozwolonych substancji dodatkowych i innych składników.
Temperaturę transportu wskazuje umowa ATP. Czytamy w niej, w jakich temperaturach należy przewozić żywność mrożoną i schłodzoną.
| Żywność schłodzona | Temp. | Żywność mrożona | Temp. |
| ryby | +2°C | ryby | -18°C |
| mleko w cysternie | +4°C | lody | -20°C |
| masło | +6°C | śmietana | -20°C |
| mięso | +7°C | koncentraty soków | -20°C |
| podroby | +3°C | mięso | -10°C |
| dziczyzna | +4°C | inne produkty | -18°C |
Umowa ATP nie reguluje temperatury transportu żywności zapakowanej w opakowania pojedyncze lub zbiorcze. W takich przypadkach temperaturę transportu określa producent lub osoba zlecająca transport.
Transport żywności z firmą transportową
Zanim zlecisz przewóz żywności wybranej firmie przewozowej, upewnij się, że ma ona zezwolenia wymagane do wykonywania takiego transportu. Dobrze będzie też sprawdzić, czy wybrany przewoźnik ma ubezpieczenie OCP. Obecność takiego ubezpieczenia pozwala uzyskać odszkodowanie za ewentualne straty, przy czym to odszkodowanie należy się tylko wtedy, kiedy po stronie zlecającego nie było żadnych uchybień. Jedną z takich nieprawidłowości jest np. niedostateczne lub nieodpowiednie zapakowanie towarów i w takiej sytuacji ewentualne straty nie byłyby pokryte z ubezpieczenia.
Jako zlecający, masz też obowiązek poinformować przewoźnika o wymaganiach dla konkretnych produktów (temperaturze i wilgotności powietrza). Konieczne jest też przekazanie przewoźnikowi informacji dotyczących postępowania w przypadku zdarzeń losowych uniemożliwiających terminowe dostarczenie towarów.
Koszt transportu produktów żywnościowych jest bardzo zróżnicowany. Zawsze zależy to od długości trasy, wielkości ładunku oraz terminów odbioru i dostawy, ale też od firmy, która przyjmuje zlecenie.
Źródło zdjęcia głównego: Depositphotos
